IT layihələri haqqında danışarkən, hər zaman bir şeylərin düzgün getməmə ehtimalı var: kodda səhv, gözlənilməz gecikmələr və ya hətta təhlükəsizlik problemləri. Potensial çətinlikləri yalnız proqnozlaşdırmaqla qalmayıb, onların nəticələrini minimuma endirmək üçün risk menecmenti tətbiq olunur.
Sadə dildə desək, risk menecmenti — layihəniz üçün təhlükəsizlik şəbəkələrinin quraşdırılması kimidir. Bu, potensial problemləri əvvəlcədən aşkar etməyə, onların nəticələrini qiymətləndirməyə və riskləri azaltmaq üçün tədbirlər görməyə kömək edir. Bütün bunlar layihənin problemsiz və itkisiz irəliləməsi üçündür.
IT-də Risk Menecmentinin Əsas Addımları
Risklərin İdentifikasiyası
Təsəvvür et ki, səyahətə çıxırsan. Çıxmazdan əvvəl avadanlığın qaydasında olduğunu və hava şəraitinin pis olmayacağını yoxlayırsan. Eyni şey IT layihələri üçün də keçərlidir — əvvəlcə potensial təhlükələri, məsələn, avadanlığın nasazlığı, proqramlaşdırma səhvləri, vaxt dəyişiklikləri və s. axtarırıq.
Risklərin Analizi
Bütün risklər müəyyən edildikdən sonra, onların nə qədər ciddi olduğunu başa düşmək lazımdır. Məsələn, serverin nasazlığı işə ciddi təsir göstərə bilər, amma bir tapşırığın gecikməsi o qədər də kritik deyil. Hər bir riskin nə dərəcədə ehtimal olunduğunu və hansı nəticələr doğura biləcəyini qiymətləndirmək vacibdir.
Risklərin Prioritetləşdirilməsi
İndi bizdə tam risk siyahısı var, onları hansıların dərhal diqqət tələb etdiyini, hansılarının isə sonradan baxıla biləcəyini qərara alırıq. Bu, mətbəxdəki vəziyyətdir — əvvəlcə əsas yeməyi, sonra isə deserti hazırlayırıq.
Risk İdarəetmə Strategiyasının Hazırlanması
Bu mərhələdə risklərin təsirini necə azaltmaq və ya onlardan necə qaçınmaq barədə düşünürük. Məsələn, əgər avadanlığın nasazlığı ehtimalı varsa, əvvəlcədən ehtiyat serverlər hazırlaya bilərik. Bütün bu tədbirlər riskin ehtimalını və ya nəticələrini azaltmağa kömək edir.
Monitorinq və Nəzarət
İş bununla bitmir. Layihəyə davamlı olaraq nəzarət etmək lazımdır ki, risklərin nəzarət altında olduğunu əmin olaq. Bu, son anda yağış altında çətirsiz qalmağın qarşısını almaq üçün hava proqnozunu yoxlamaq kimidir.
Başlanğıcları başa düşməkdən əlavə, risk menecmenti prosesini strukturlaşdırmağa kömək edən alətlərdən istifadə etmək də önəmlidir. Bu alətlər risklərin analizi, qeydiyyatı və monitorinqini asanlaşdırır, komandanın daha əsaslı qərarlar qəbul etməsinə imkan tanıyır.
Risk Menecmenti Üçün Faydalı Alətlər
Bir neçə alət var ki, prosesin strukturlaşdırılmasına və risklərin idarə edilməsinin daha asan və effektiv olmasına kömək edir.
SWOT Analizi
Bu alət layihənin güclü və zəif tərəflərini, habelə xarici amilləri — həm müsbət (imkanlar), həm də mənfi (təhlükələr) müəyyən etməyə kömək edir. Bu, səyahətə çıxmadan əvvəl ərazi xəritəsi hazırlamaq kimidir ki, harada çətinliklərin ola biləcəyini anlayasan.
Risklərin Qeydiyyatı (Risk Register)
Bu, bütün mümkün risklərin, onlarla necə mübarizə aparmağın və kimlərin məsuliyyət daşıdığını yazan bir növ gündəlikdir. Bu cür sənəd, nələrin düzgün getməyə biləcəyini və bunun qarşısını almaq üçün nə edə biləcəyimizi hər zaman bilməkdə kömək edir.
Risk Matrikası (Risk Matrix)
Riskin meydana gəlmə ehtimalını və onun nəticələrini qiymətləndirməyə imkan verən vizual alət. Bu, nələr baş verə biləcəyini və bunun nə qədər təhlükəli olduğunu başa düşmək üçün aydın bir sxem kimidir.
IT-də risk menecmenti layihələrin uğurla başa çatdırılması və biznesin təhlükəsizliyi üçün əhəmiyyətlidir. Hətta bir şeylər düzgün getmədikdə belə, hazırlıqlı bir fəaliyyət planı nəticələri minimuma endirmək və sabit işin təmin olunmasına kömək edir. Bu, gözlənilməz vəziyyətlər üçün B planı saxlamaq kimidir — nə baş verərsə, olsun, hər zaman sakit və inamlı olursan.